Caio Reisewitz

Florestas, favelas & falcatruas

Caio Reisewitz

Courtesy of Galerie van der Mieden, Brussel / Bendana | Pinel, Paris

Courtesy of Galerie van der Mieden, Brussel / Bendana | Pinel, Paris

Courtesy of Galerie van der Mieden, Brussel / Bendana | Pinel, Paris

Courtesy of Galerie van der Mieden, Brussel / Bendana | Pinel, Paris

Met de drie Portugese woorden in de titel van de eerste tentoonstelling van de toonaangevende Braziliaanse fotograaf Caio Reisewitz in Nederland, wordt direct duidelijk waar zijn oeuvre om draait. Florestas is het Portugese woord voor bossen, zoals die van het Braziliaanse Amazonegebied, het rijkste tropische regenwoud ter wereld. Favelas zijn de typisch Braziliaanse krottenwijken. Falcatruas betekent zoiets als fraude en bedriegerij. De associaties die de combinatie van deze drie woorden oproept, vormen de dreigende achtergrond waartegen Reisewitz’ prachtige foto’s van het Braziliaanse landschap tot stand komen. Er is steeds een diepgaand engagement dat ligt verscholen in een avant-gardistisch idioom.

Caio Reisewitz (São Paulo, 1967) maakt zijn monumentale foto’s op locatie met een groot formaat camera op statief. In die foto’s reflecteert hij op de constructie en deconstructie van zijn land, en vooral op het conflict dat op de achtergrond daarvan staat, zoals de controverse rond de bouw van de Belo Monte Dam in de Braziliaanse staat Pará aan de Xingu Rivier. Die dam zal een van de grootste ter wereld worden op het gebied van opwekken van elektriciteit, waardoor hele bossen onder water dreigen te verdwijnen. Een ander veel voorkomend motief in het werk van Reisewitz zijn de favelas. Volgens een Braziliaanse wet is een bouwsel een huis als er een dak op zit, en als iets een huis is, mag het niet meer gesloopt worden. Als mensen zonder geld uit het noorden van Brazilië naar de grote stad reizen op zoek naar werk, is het bouwen van een huis in de favelas het eerste wat ze doen. Deze sloppenwijken staan voor een groot sociaal en ecologisch conflict dat zich afspeelt in gebieden waar de stedelijke bebouwing van de grote stad via de krottenwijken overloopt in het regenwoud.

Bij Caio Reisewitz staan de krotten en de kenmerkende flora van het land echter niet alleen voor conflict: de structuur van de bouwsels vertegenwoordigt voor hem ook een soort modernistische schoonheid binnen de organische aspecten van zijn land. In zijn collages vermengt Reisewitz op een visuele manier de structuren van krotten met die van moderne gebouwen. Zo ontstaat een vorm van mimicry: hybride bouwsels gaan in elkaar op, delen van krottenwijken zijn opeens te ontdekken in de bladeren van het regenwoud of worden vermengd met de architectuur van stedelijke centra. Reisewitz maakt ook rechtstreeks registrerende opnamen die op geconstrueerde werkelijkheid lijken maar werkelijk bestaan of andersom. Een golfbaan aan de rand van Brasilia bijvoorbeeld, die veel weg heeft van een decor. Of een landschap dat op een maagdelijke wildernis lijkt, maar in feite een constructie is. Zoals een tweehonderd jaar oude botanische tuin in Belim, die geheel door mensenhanden gemaakt werd. Al het werk van Reisewitz draagt een lading die zich laat voelen, maar zich op het eerste gezicht niet openbaart.

Het werk van Caio Reisewitz moet worden gesitueerd in de traditie van de moderne kunst, en in het bijzonder die van Brazilië. In de Braziliaanse kunst zijn dingen vaak niet wat ze lijken: de onderliggende bedoeling van het werk is iets dat zich pas op het tweede niveau openbaart. Dit is een erfenis van het militaire regime dat van 1964 tot 1985 over Brazilië heerste en zich tegen artistieke expressie keerde. Toch maakten kunstenaars als Cildo Mereiles avant-gardistische werk dat kritiek uitte op het regime en het heersende gebrek aan vrije meningsuiting, maar dat was op het eerste gezicht voor de onoplettende beschouwer niet te zien. Caio Reisewitz voert deze Braziliaanse kunsttraditie naar een hoger plan door zijn engagement te verwerken in letterlijke, fotografische beelden – in de traditie van de Düsseldorfer Schule – en door middel van collages die hij sinds 2010 maakt. Die visuele constructies zijn hem geheel eigen, maar voegen zich in de traditie van de Braziliaanse kunstenaars met wie hij zich verwant voelt.

Er is in het geval van Reisewitz geen militair regime dat een rechtstreekse bedreiging vormt voor zijn praktijk als fotograaf. Die dreiging is vervangen door een andere: die van de sociaal-economische en ecologische dilemma’s van zijn land. Onder meer zijn foto’s van de ‘longen van de wereld’ in het tijdperk van het ‘Antropoceen’ zijn even intens Braziliaans als volkomen internationaal in zowel hun idioom als hun globale relevantie.

Caio Reisewitz woont en werkt in São Paolo. Zijn grootouders waren emigranten uit Hamburg, Tanzania en Kassel. Van 1987-88 studeerde Reisewitz visuele communicatie in São Paolo. Op twintigjarige leeftijd besloot hij om naar Duitsland te gaan, waar hij in 1997 de ‘Fotoklasse’ aan de Johannes Gutenberg-Universität te Mainz afrondde. Pas op negenentwintigjarige leeftijd keerde hij terug naar Brazilië. Daarom kijkt hij nu naar zijn land met de ogen van een ‘ander’: ‘Ik voel me als iemand die niet uit het land komt, maar ik kom er wel vandaan, en dit gegeven vermengt zich met de manier waarop ik naar het land kijk,’ zegt Reisewitz.

Caio Reisewitz exposeerde veelvuldig over de hele wereld, onder andere in 2014 in het International Center of Photography in New York. In 2005 vertegenwoordigde hij Brazilië op de 51ste Biënnale van Venetië. De tentoonstelling Caio Reisewitz / Florestas, favelas & falcatruas zal na Huis Marseille in augustus 2015 doorreizen naar het Maison Européenne de la Photographie in Parijs.

Met werk uit onze collectie van

Caio Reisewitz